8ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ

Στην παρούσα εργασία, παρουσιάζεται το ζήτημα της κοινωνικής αλληλεγγύης στην εκπαίδευση, καθώς και η ανάπτυξή του, μέσα από τα προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, τα οποία είχαν ως θέμα το προσφυγικό ζήτημα, εστιάζοντας στους πρόσφυγες λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Οι ορισμοί των εννοιών «πρόσφυγας», «περιβαλλοντικός πρόσφυγας», «μετανάστης» και «περιβαλλοντικός μετανάστης», κατανοήθηκαν από τους/τις μαθητές/τριες μέσω της μετάδοσης της γνώσης από την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών μέσω σεμιναρίων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σχετικών θεματικών.

Η εργασία χωρίζεται σε τρεις Ενότητες. Η πρώτη αφορά στον ρόλο που διαδραματίζει γενικότερα η εκπαίδευση στην ανάπτυξη της κοινωνικής αλληλεγγύης, η δεύτερη αφορά στην σχέση μεταξύ της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και της κοινωνικής αλληλεγγύης και η τρίτη αφορά στην μελέτη των περιπτώσεων 2 σχολείων (σχ. έτος 2015-16).

Για μια βαθύτερη κατανόηση και αποσαφήνιση των εννοιών και την ενεργοποίηση μαθητών/τριών και εκπ/κών, δόθηκαν ερωτηματολόγια που συμπληρώθηκαν από εκπαιδευτικούς & μαθητές/τριες Περιβαλλοντικών Ομάδων των σχολείων που ασχολήθηκαν με το προσφυγικό ζήτημα, τον εθελοντισμό και την κοινωνική αλληλεγγύη.

Η παρούσα εργασία εστιάζεται στο πεδίο των αναλυτικών προγραμμάτων κριτικής προσέγγισης, τα οποία έχουν θεωρητική βάση στην κριτική παιδαγωγική, με εφαρμογή στο πεδίο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης / Εκπαίδευσης για την Αειφορία (ΠΕ/ΕΑ). Στην αρχή της εργασίας παρουσιάζεται η κριτική παιδαγωγική και οι βασικές της θέσεις. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα αναλυτικά προγράμματα κριτικής προσέγγισης μέσω βιβλιογραφικής έρευνας, η ανάγκη για την εισαγωγή τους στην εκπαίδευση, τα θεωρητικά χαρακτηριστικών τους, η μεθοδολογία σχεδιασμού τους και τέλος μια πρότασης προγράμματος ΠΕ/ΕΑ κριτικής προσέγγισης που σχεδιάστηκε με θεματική για το προσφυγικό ζήτημα.

Η δημοκρατία ως έννοια και πρακτική κατέχει σημαντική θέση στο πλαίσιο της Εκπαίδευσης για την Αειφορία. Τα µέλη μιας σχολικής κοινότητας και ολόκληρης της κοινωνίας δεν πρέπει να είναι θεατές, αλλά δρώντα υποκείμενα που συμμετέχουν ενεργά στις εξελίξεις (Φλογαΐτη, 2006). Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται το συμβούλιο τάξης ως καλή πρακτική, που στόχο έχει οι μαθητές/τριες να αναλάβουν δράση για την αντιμετώπιση ζητημάτων που τους απασχολούν στο πλαίσιο του σχολείου τους. Το συμβούλιο τάξης εφαρμόζεται σε Ε’ τάξη δημοτικού σχολείου της Αττικής, κατά το σχολικό έτος 2019-20. Στην τάξη φοιτούν 18 μαθητές/τριες, ανάμεσά τους και αρκετά παιδιά Ρομά. Όπως διαφαίνεται η συμμετοχή των παιδιών σε δημοκρατικές διαδικασίες ενισχύει το ενδιαφέρον και την ικανότητά τους να αναλάβουν πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση της αειφορίας και μάλιστα όχι στην «τεχνοκρατική», αλλά στη δημοκρατική και χειραφετική εκδοχή της.

Η δημιουργία, ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη εκστρατειών από τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Γ΄ και Δ΄ Αθήνας στοχεύει στη συμπεριφοριστική αλλαγή της εκπαιδευτικής κοινότητας μέσα από την κατανόηση του προβλήματος και της ανάγκης αλλαγής στάσης και συμπεριφοράς για την διαχείριση και προστασία του περιβάλλοντος. Οι εκστρατείες, λαμβάνοντας υπόψη την παγκόσμια διάσταση της Εκπαίδευσης για την Αειφορία, ως το όχημα με το οποίο μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο, στοχεύουν στην ανάπτυξη αισθήματος προσωπικής και κοινωνικής ευθύνης σε θέματα διαχείρισης και προστασίας του περιβάλλοντος, στην συνειδητοποίηση της επίδρασης της ανθρώπινης δραστηριότητας στην αντιμετώπιση των παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων καθώς και στη συνειδητοποίηση ότι η συλλογική ευθύνη και η συλλογική συνείδηση συμβάλλουν στο μέλλον του πλανήτη. Επίσης, οι εκστρατείες στοχεύουν στην υιοθέτηση από την εκπαιδευτική κοινότητα ενός αειφορικού τρόπου ζωής με ηθική ευθύνη και σεβασμό στην προστασία του περιβάλλοντος, την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ενεργό πολιτειότητα. Σκοπός της παρούσας εισήγησης είναι να παρουσιαστούν αναλυτικά οι εκστρατείες, οι δράσεις, οι τρόποι διάχυσης τόσο στην εκπαιδευτική κοινότητα όσο και στην τοπική κοινωνία καθώς και τα αποτελέσματα που είχαν στη σχολική κοινότητα.

Η ποικιλία των εμπλεκόμενων εννοιών και των ιδεολογιών που στηρίζουν την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/ Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΠΕ/ΕΑΑ) διαμορφώνουν διαφορετικές προσεγγίσεις τόσο στο θεωρητικό λόγο όσο και στη διδακτική πρακτική. Στην εργασία αυτή, που αποτελεί μέρος έρευνας σε εξέλιξη, εξετάζονται οι αντιλήψεις εκπαιδευτικών ΠΕ για την έννοια της ‘αειφορίας’ μέσα από τις αφηγήσεις για την πρακτική τους. Διενεργήθηκαν μη δομημένες συνεντεύξεις με εκπαιδευτικούς φυσικών επιστημών που ασχολούνται με την ΠΕ, και οι αφηγήσεις τους αναλύθηκαν με τη μέθοδο της Αφηγηματικής Ανάλυσης. Η εργασία εστιάζεται στην περίπτωση μιας εκπαιδευτικού και συζητά σημαντικά στοιχεία που προέκυψαν από την ανάλυση όσο και την αξία της αφηγηματικής ερευνητικής προσέγγισης.

To Περιβαλλοντικό πρόγραμμα αφορά την εφαρμογή σχεδίου ορθολογικής αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προβλημάτων μίας περιοχής που αποτελεί ένα μικρό οικοσύστημα και η χωροταξική της μορφή περιλαμβάνει, στον πυρήνα μία λίμνη που τροφοδοτείται από τα ποτάμια που ρέουν από την οροσειρά που βρίσκεται στα βόρεια, (όπως φαίνεται στο σχήμα 1) επίσης στην παρόχθια ζώνη, στην Ανατολική πλευρά βρίσκονται καλλιεργήσιμες εκτάσεις, που αρδεύεται από την λίμνη, στα νότια βρίσκεται ένα οικιστικό συγκρότημα και στα δυτικά η βιομηχανική ζώνη. Καλούνται οι εκπαιδευόμενοι να εφαρμόσουν σενάρια επίλυσης πιθανών περιβαλλοντικών προβλημάτων που θα αντιμετωπίσει η περιοχή. Οι ρόλοι των ομάδων είναι διαφορετικής οπτική. Από την πλευρά των Πολιτικών, των πολιτών, των επιστημόνων και των βιομηχάνων-επιχειρηματιών. Οι εμπλεκόμενοι φορείς καλούνται να συζητήσουν και να λάβουν αποφάσεις που θα οδηγήσουν στην πρόληψη και αντιμετώπιση πιθανών περιβαλλοντικών προβλημάτων της ευρύτερης περιοχής.

Η παρούσα εργασία παρουσιάζει εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας που σχετίζονται με την περιβαλλοντική εκπαίδευση, διερευνώντας τα ήδη υπάρχοντα προγράμματα και προτείνοντας ένα νέο. Το νέο αυτό πρόγραμμα που συστήνεται μέσα από την εργασία φέρει τον τίτλο «Environmental game_Labels», μέσω του οποίου οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να μάθουν πληροφορίες για ορισμένα περιβαλλοντικά σήματα και να ανακαλύψουν και να φωτογραφήσουν μόνοι τους συσκευασίες προϊόντων οι οποίες φέρουν τα σήματα αυτά. Οι φωτογραφίες του χρήστη αποθηκεύονται σε μια ψηφιακή συλλογή. Ο χρήστης αλληλεπιδρά με τα στοιχεία μέσα από την οθόνη του κινητού τηλεφώνου ή τάμπλετ.