8ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ

Η εργασία αυτή έχει σκοπό να αναδείξει τα αποτελέσματα της εφαρμογής της μεθόδου «Μετασχηματίζουσα μάθηση μέσα από την τέχνη» σε μαθητές/τριες και να καταδείξει την αξία εφαρμογής και επέκτασής της σε διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα και θεματικές του αναλυτικού προγράμματος της τυπικής εκπαίδευσης. Στη συγκεκριμένη εφαρμογή αξιοποιείται η περίπτωση της 14ης ενότητας του μαθήματος «Γεωλογία –Γεωγραφία» που διδάσκεται στους μαθητές/τριες της Β΄ Γυμνασίου και αναφέρεται στα φυσικά και ανθρωπογενή χαρακτηριστικά της Μεσογειακής λεκάνης.

Η εργασία αυτή αποτελεί εκπαιδευτική πρόταση για την υλοποίηση ενός προγράμματος STEM προσανατολισμένο στην εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε μαθητές Λυκείου και σχεδιάζεται να εφαρμοστεί στο πλαίσιο της μη τυπικής εκπαίδευσής τους. Στόχος του προγράμματος είναι οι μαθητές, παράλληλα με τη διερεύνηση του τρόπου λειτουργίας των ανεμογεννητριών και τη διαδικασία μηχανικού σχεδιασμού των, να ευαισθητοποιηθούν για τη χρήση τους σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος από την κλιματική αλλαγή.

Η ένταξη στο κοινό εκπαιδευτικό σύστημα μαθητών/ριών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες οδηγεί σε καλλιέργεια των δεξιοτήτων που βελτιώνουν την αυτοεξυπηρέτηση και την αυτόνομη διαβίωση των ατόμων αυτών. Οι ιδιαίτερες μαθησιακές προκλήσεις που οφείλονται στις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες αντιμετωπίζονται μέσω της διεπιστημονικής συνεργασίας εκπαιδευτικών και εξειδικευμένου προσωπικού Ειδικής Αγωγής. Σε τάξεις συνεκπαίδευσης εκπαιδευτικοί του γενικού σχολείου μπορούν να μεγιστοποιήσουν τα μαθησιακά οφέλη και παράλληλα να αυξήσουν την αυτοεκτίμηση, τη συνεργατικότητα, την ισότιμη ενεργό πολιτειότητα και την ικανότητα κριτικής λήψης περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένων αποφάσεων σε όλους τους μαθητές/τριες με την υλοποίηση διαφοροποιημένων προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Εκπαίδευσης για την Αειφορία. Για τον επιτυχή σχεδιασμό τέτοιων προγραμμάτων προτείνεται ως βέλτιστη διδακτική προσέγγιση η βιωματική διερευνητική διαθεματική εκπαιδευτική διαδικασία.

Στην παρούσα εργασία αποτυπώνεται η πολύχρονη εμπειρία του ΚΠΕ Ελευθερίου Κορδελιού και Βερτίσκου στην αξιοποίηση του περιβαλλοντικού μονοπατιού ως εργαλείου σε Προγράμματα Εκπαίδευσης για την Αειφορία στο αστικό περιβάλλον. Ένα περιβαλλοντικό μονοπάτι στην πόλη δίνει τη δυνατότητα να αναδειχθούν και να συζητηθούν πολύπλευρα ζητήματα της εκπαίδευσης για την αειφορία. Το αστικό περιβαλλοντικό μονοπάτι μπορεί να υλοποιηθεί στη γειτονιά των μαθητών ή σε τμήματα της πόλης ή του χωριού τους και επιδιώκει να εμπλέξει ενεργά τις μαθητικές ομάδες προσφέροντάς τους την ευκαιρία να γνωρίσουν τον τόπο τους. Βασικό χαρακτηριστικό του είναι η αξιοποίηση των γνώσεων, εμπειριών και βιωμάτων των παιδιών από το άμεσο περιβάλλον τους με σκοπό την κριτική προσέγγιση της ποιότητας ζωής μέσα σε οικεία για τα ίδια πλαίσια της καθημερινής τους ζωής. Ο σχεδιασμός και η υλοποίησή του μπορεί να αποτελεί τμήμα ενός πολύμηνου προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο σχολείο ή και ολόκληρο πρόγραμμα.

Η παρούσα εισήγηση αναφέρεται στη Διακήρυξη του Καταστατικού Χάρτη της Γης (Earth Charter) και την αξιοποίησή του στην πρωτοβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση μέσα από τις περιπτώσεις εφαρμογής του σε σχολικές μονάδες της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Β΄ Αθήνας και σε μαθήματα του προπτυχιακού προγράμματος σπουδών του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Σε κάθε περίπτωση γίνεται αναλυτική περιγραφή της μεθοδολογικής προσέγγισης που ακολουθήθηκε και του τρόπου ενσωμάτωσης του Καταστατικού Χάρτη της Γης στο πρόγραμμα σπουδών.

Το εργαστήριο αποτελεί μια πρόταση αξιοποίησης των 17 Στόχων της Βιώσιμης Ανάπτυξης ως εργαλείο καλλιέργειας της συστημικής και ολιστικής σκέψης, δίνοντας έμφαση στη θεματολογία των ανθρωπίνων αναγκών/δικαιωμάτων και τις δομές και υπηρεσίες σε μια βιώσιμη πόλη. Αποτέλεσε αντικείμενο πιλοτικού σχεδιασμού κατά το έτος 2018-2019 μέσα από ημερίδες και σεμινάρια για εκπαιδευτικούς Α/θμιας και Β/θμιας εκπ/σης. Το τρέχον σχολικό έτος 2019-2020 υλοποιείται ως εκπαιδευτικό πρόγραμμα του ΚΠΕ Δραπετσώνας για σχολικές ομάδες και των δύο βαθμίδων, όπως και για μαθητές/τριες Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας αλλά και Εσπερινών Γυμνασίων.

Στη χώρα μας έχουμε πρόσβαση σε άριστης ποιότητας πόσιμο νερό, όμως καθημερινά χρησιμοποιούμε εμφιαλωμένο νερό σε πλαστικό μπουκάλι το οποίο δεν επαναχρησιμοποιούμε. Σκοπός του προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με τίτλο «Όχι άλλο πλαστικό νεράκι θα γεμίζω το ΔΙΚΟ μου μπουκαλάκι» ήταν η υλοποίηση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, οι οποίες αφορούσαν στο πόσιμο νερό, στην ορθολογική χρήση και στη βιώσιμη διασφάλιση του φυσικού αυτού πόρου, στην οικονομική και περιβαλλοντική διάσταση της χρήσης του νερού βρύσης αλλά και στην μείωση της κατανάλωσης πλαστικών μπουκαλιών νερού. Κατά την υλοποίηση του προγράμματος έγινε κυρίως προσπάθεια για σύνδεση των νέων γνώσεων με την καθημερινή ζωή των μαθητών. Από τους μαθητές ζητήθηκε η επίλυση ενός «πραγματικού» προβλήματος: Να συμβάλλουν και αυτοί με τον τρόπο τους στην μείωση της κατανάλωσης πλαστικών μπουκαλιών νερού. Η απάντηση δόθηκε από τους ίδιους με την πρόταση απόκτησης και καθημερινής χρήσης επαναχρησιμοποιούμενου μπουκαλιού σε όλους τους μαθητές του σχολείου μας.