8ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ

Η καλλιέργεια των ψηφιακών δεξιοτήτων αποτελεί ένα πολύ σημαντικό στόχο της Ε.Ε. στο πλαίσιο των δεξιοτήτων του 21ουαιώνα. Στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας αναδεικνύεται τόσο η σημασία της καλλιέργειας των ψηφιακών δεξιοτήτων στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών συστημάτων της Ε.Ε. όσο και η ευρύτερη σημασία τους για την επίτευξη των 17 στόχων για την αειφορία. Τα προγράμματα εκπαίδευσης για την αειφορία αποτελούν σημαντικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δίνεται στους μαθητές η δυνατότητα της καλλιέργειας ψηφιακών δεξιοτήτων στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, έτσι αναδεικνύεται ότι είναι σημαντική και απαραίτητη η ποιοτική υλοποίηση τους και μέσα από αυτή την ανάγνωση.

Η υλοποίηση καινοτόμων περιβαλλοντικών προγραμμάτων στα ελληνικά σχολεία αποβλέπει κυρίως στην εκπαίδευση και την αγωγή μελλοντικά υπεύθυνων πολιτών σε ζητήματα περιβαλλοντικά. Οι μέθοδοι εφαρμογής των προγραμμάτων αυτών είναι πολλές, με προεξάρχουσα τη μέθοδο project. Στην παρούσα εισήγηση παρουσιάζεται το τελικό αποτέλεσμα, το «τέχνημα» του προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που υλοποιήθηκε κατά το σχολικό έτος 2015-16 στο 1ο ΕΠΑ.Λ. Αγ. Παρασκευής και δημιουργήθηκε με σκοπό να διαχυθούν τα αποτελέσματα του προγράμματος στη σχολική κοινότητα και την τοπική κοινωνία. Το τέχνημα αυτό αφηγείται μια ιστορία, όπου ένα υπαρκτό πρόσωπο, ο ζωγράφος Νικόλαος Δραγούμης ταξιδεύει στη βορειοδυτική Αρκαδία. Στη σύλληψή του υπηρετεί τις αρχές της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ενώ στην εκτέλεσή του αξιοποιεί τους στόχους του συγκεκριμένου προγράμματος. Για τη δημιουργία του χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό PowerPoint.

Σκοπός της παρούσης εργασίας είναι μια προκαταρκτική εξέταση των θεωρητικών προσεγγίσεων και της έρευνας σχετικά με τις δυνατότητες παιδαγωγικής αξιοποίησης των ψηφιακών παιχνιδιών στο πλαίσιο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/ Εκπαίδευσης για την Αειφορία (ΠΕ/ΕΑ). Συζητείται ο ρόλος που έχουν οι ψηφιακές τεχνολογίες, και τα ψηφιακά παιγνίδια ειδικότερα, στις σύγχρονες μαθησιακές διαδικασίες στην ΠΕ/ΕΑ και παρουσιάζονται κάποιες προσπάθειες κατηγοριοποίησης των ψηφιακών παιχνιδιών για το περιβάλλον και την αειφορία με σκοπό τη συστηματική μελέτη τους. Εν συνεχεία, γίνεται μια σύντομη ανασκόπηση ερευνών που έχουν διενεργηθεί για την αξιοποίηση ψηφιακών παιχνιδιών στο πεδίο της ΠΕ/ ΕΑ και εξάγονται συμπεράσματα και προτάσεις για μελλοντική έρευνα.

Η παρούσα εργασία παρουσιάζει μερικές εύχρηστες εφαρμογές που θα μπορούσε ο εκπαιδευτικός να χρησιμοποιήσει, για να διευκολυνθεί στην παροχή γνώσεων σε μαθητές Α΄θμιας εκπαίδευσης, σε ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος. Αν και οι τεχνολογικές εφαρμογές δε χρησιμοποιούνται ευρέως από τους εκπαιδευτικούς (ιδίως των δημοσίων σχολείων) - κυρίως εξαιτίας του σφιχτού προγράμματος που αναγκάζονται να εφαρμόζουν αλλά και λόγω απουσίας πρωτοβουλιών - μπορούν να προσελκύσουν τα παιδιά και να προσφέρουν γνώσεις και εμπειρίες που υπό άλλες συνθήκες θα αργούσαν να αποκτήσουν. Παράλληλα, τα παιδιά σταδιακά μειώνουν τον τεχνολογικό αναλφαβητισμό αλλά ευαισθητοποιούνται και κατανοούν από μικρά, έννοιες που σχετίζονται ζητήματα όπως ο σεβασμός προς το περιβάλλον, η αειφορία και η βιωσιμότητα (sustainability), καθώς και η επίδραση των ανθρωπίνων δράσεων στην κλιματική αλλαγή.

Τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν στην αυγή του 21ου αιώνα σημαντική πηγή πληροφόρησης για ένα ευρύ θεματικό φάσμα και μέσω των εφαρμογών κινητής τηλεφωνίας, παρέχουν συνεχόμενη ενημέρωση. Αυτή η διαθεσιμότητα πληροφοριών φωτίζει κάθε ζήτημα από διαφορετικές οπτικές επιτρέποντας μια γόνιμη κριτική σύνθεση. Μέσα σε αυτόν τον πληροφοριακό κυκεώνα συνιστά σημαντική ψηφιακή ικανότητα η αξιολόγηση των ειδήσεων ανάλογα με την βαρύτητά τους. Η έγκυρη πληροφόρηση επιτυγχάνεται με την συστηματική παρακολούθηση λογαριασμών με υψηλή ψηφιακή επιρροή, καθώς είναι κατά κανόνα αξιόπιστοι. Πέντε κριτήρια αποτίμησης της ψηφιακής επιρροής από το πεδίο της ανάλυσης κοινωνικών δικτύων λειτουργούν ως αξιόπιστος πλοηγός για τον εντοπισμό ποιοτικού περιβαλλοντικού περιεχομένου. Επιπλέον, παρατίθενται πίνακες αποτελεσμάτων από τα εν λόγω κριτήρια, ένας με λογαριασμούς και ένας με hashtag, οι οποίοι, αν και δεν είναι εξαντλητικοί, χρησιμεύουν ως σημεία εκκίνησης αναζητήσεων στο Twitter.

Στην εργασία παρουσιάζεται το Εθνικό Θεματικό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Βιώσιμη Πόλη: η πόλη ως πεδίο εκπαίδευσης για την αειφορία» που συντονίζει το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ελευθερίου Κορδελιού & Βερτίσκου. Το δίκτυο εστιάζει στην πραγματικότητα των πόλεων αναζητώντας τη βιωσιμότητά τους μέσα από τις αρχές και τις αξίες της Εκπαίδευσης για την Αειφορία και θεωρεί ότι η πόλη αποτελεί ένα ιδανικό πεδίο εκπαίδευσης για την αειφορία, στο οποίο οι μαθητές μελετούν, κατανοούν και ερμηνεύουν, κρίνουν και αναλαμβάνουν δράση στο περιβάλλον στο οποίο ζουν. Η παιδαγωγική προσέγγιση του δικτύου και των δραστηριοτήτων του βασίζονται στη Βιωματική Μάθηση, στις αρχές της Κριτικής Παιδαγωγικής και τη μεθοδολογία της Συστημικής του Παρατηρητή και οργανώνονται σε τέσσερις φάσεις: Περιγραφή, Κατανόηση και Ερμηνεία, Κριτική, Δράση. Το εκπαιδευτικό υλικό του δικτύου περιλαμβάνει εκπαιδευτικές δραστηριότητες και οδηγίες, οι οποίες μπορούν να υποστηρίξουν την υλοποίηση ενός ετήσιου προγράμματος. Η διαδικτυακή πλατφόρμα επικοινωνίας υποστηρίζει την αλληλεπίδραση των συμμετεχόντων και δημιουργεί μια κοινότητα πρακτικής.

Η εξέλιξη με βάση το διαδίκτυο των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (ΓΣΠ) (Web GIS), αλλάζει τον τρόπο με τον οποίον αυτά μπορούν να αξιοποιηθούν με επιτυχία στην σχολική εκπαίδευση, εξουδετερώνοντας πολλά από τα εμπόδια που αποτελούσαν ανασταλτικό παράγοντα ως τώρα. Παρόλο που όλο και περισσότερες έρευνες αναδεικνύουν την παιδαγωγική αξία των ΓΣΠ, η συζήτηση συνεχίζεται στο πώς αυτά μπορούν να ενσωματωθούν καλύτερα στο σχολικό πρόγραμμα σπουδών. Το άρθρο αυτό προσπαθεί να συμβάλει σε αυτή την συζήτηση, περιγράφοντας πως εργαλεία Web GIS – συγκεκριμένα η πλατφόρμα ArcGIS online – εφαρμόστηκαν στην ανάπτυξη ενός έργου (project) βασιζόμενο στην μέθοδο επίλυσης προβλήματος (PBL). Το έργο υλοποιήθηκε από μαθητές λυκείου και το θέμα του συνδέεται άμεσα με ένα πραγματικό περιβαλλοντικό πρόβλημα της τοπικής κοινότητας προσδοκώντας έτσι να αυξηθεί η μαθησιακή εμπλοκή τους.