8ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ

Η παρούσα εργασία σκοπό έχει να παρουσιάσει το περιβαλλοντικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Τι θέλω να μάθω για το δάσος - μαθαίνω παίζοντας» που πραγματοποιήθηκε από τους μαθητές τις Δ’ τάξης του 1ου Δημοτικού Σχολείου Ηρακλείου Αττικής τη σχολική χρονιά 2017-2018, στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικτύου της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης (Ε.Ε.Π.Φ.) «Μαθαίνω για τα δάση». Με πρωτοβουλία του δικτύου και με τον γενικό τίτλο “ Forest Action for Climate Change Mitigation” ( Forests CO2 and climate Change- Trees as Carbon Storage), εκπαιδευτικοί από την Ελλάδα, την Κύπρο, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία συνεργάστηκαν με σκοπό την κοινή δράση στα σχολεία τους, για τη διερεύνηση του ρόλου του δάσους στην υποστήριξη της βιοποικιλότητας, στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής αλλά και τις επιπτώσεις που έχει η κλιματική αλλαγή στα δάση. Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε με βάση τους 17 στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης εμπνευσμένο από τον οδηγό του προγράμματος «Το Διεθνές Θεματικό Δίκτυο και οι 17 Στόχοι για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη»

Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε το σχολικό έτος 2017-2018 στα πλαίσια των προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων. Συμμετείχαν 35 μαθητές και μαθήτριες όλων των τάξεων του Γυμνασίου. Η διάρκεια του προγράμματος ήταν οκτώ μήνες. Η επικοινωνία της ομάδας γινόταν δια ζώσης δύο φορές την εβδομάδα στο σχολείο εκτός ωραρίου διδασκαλίας και εξ αποστάσεως μέσω κλειστής ομάδας facebook (και ηλεκτρονικής τάξης edmodo. Σκοπός του προγράμματος ήταν η ευαισθητοποίηση των μαθητών σε θέματα προστασίας περιβάλλοντος με στόχο την ανάληψη ενεργού ρόλου στην επίλυση περιβαλλοντικών προβλημάτων σε τοπική και παγκόσμια κλίμακα. Χρησιμοποιήθηκε μία ποικιλία εκπαιδευτικών εργαλείων προκειμένου να εξοικειωθούν οι μαθητές με νέους όρους και έννοιες. Ειδικότερα ασχολήθηκαν με την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στα διάφορα είδη τουρισμού , εφόσον η Ελλάδα είναι μία χώρα που η οικονομία της βασίζεται στον τουρισμό.

Η εργασία παρουσιάζει την υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Σχολεία ανοικτά στην προστασία του κλίματος και στην εξοικονόμηση ενέργειας, 2017-19, Βερολίνο-Αθήνα» σε 72 πιλοτικά σχολεία Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης της Α΄ Αθήνας. Σκοπός του προγράμματος ήταννα αλλάξει το πρότυπο που αφορά στην κατανάλωση ενέργειας και να επαυξήσει σε μόνιμη βάση την επίγνωση μαθητών και εκπαιδευτικών σε ζητήματα σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας και την κλιματική αλλαγή. Στην εργασία παρουσιάζεται σύντομη περιγραφή της φιλοσοφίας, της μεθοδολογίας και της υλοποίησης του προγράμματος. Ολοκληρώνεται, τέλος, με προτάσεις προς τον Δήμο Αθηναίων, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον πυρήνα του σχεδίου δράσης γενίκευσης του προγράμματος στα σχολεία του Δήμου της Αθήνας και του σταδιακού μετασχηματισμού τους σε αειφόρα σχολεία με έμφαση στην προστασία του κλίματος.

Στο πλαίσιο του προγράμματος «Σχολεία ανοικτά στην προστασία του κλίματος και στην εξοικονόμηση ενέργειας, 2017-19, Βερολίνο-Αθήνα» σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε μια έρευνα αξιολόγησης με αξιοποίηση μεικτών μεθόδων συλλογής, ανάλυσης και αξιοποίησης ποιοτικών και ποσοτικών δεδομένων, προκειμένου να ανιχνευθεί κατά πόσο η συμμετοχή στο πρόγραμμα, επηρέασε μαθητές, εκπαιδευτικούς κι ευρύτερα τις σχολικές μονάδες που συμμετείχαν. Το άρθρο εστιάζει στην πρώτη από τρεις μελέτες περίπτωσης, που διαμορφώθηκαν στην ευρύτερη έρευνα, και σχετίζεται με τη διερεύνηση της εμπειρίας των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα εστιάζοντας στην οπτική της σχολικής μονάδας που ακολουθεί μια ολιστική προσέγγιση ενδυνάμωσης προς αειφορικές πρακτικές. Τα βασικότερα οφέλη για τη σχολική μονάδα εντοπίζονται στην εξοικείωση των συμμετεχόντων με όψεις του κλιματικού κι ενεργειακού εγγραματισμού, την ευαισθητοποίηση, την ενεργοποίησή τους και την ανάληψη δράσης υιοθετώντας πρακτικές εξοικονόμησης ενέργειας και πρακτικές διάχυσής τους. Το σχολείο εξελίχθηκε σε κέντρο μάθησης και πρωτοβουλιών σχετικών με την ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινότητας για την κλιματική αλλαγή.

Μια έρευνα αξιολόγησης με αξιοποίηση μεικτών μεθόδων συλλογής, ανάλυσης και αξιοποίησης ποιοτικών και ποσοτικών δεδομένων σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε, προκειμένου να ανιχνευθεί κατά πόσο η συμμετοχή στο πρόγραμμα, επηρέασε μαθητές, εκπαιδευτικούς κι ευρύτερα σχολικές μονάδες στο πλαίσιο του προγράμματος «Σχολεία ανοικτά στην προστασία του κλίματος και στην εξοικονόμηση ενέργειας, 2017-19, Βερολίνο-Αθήνα». Το άρθρο εστιάζει στη δεύτερη από τρεις μελέτες περίπτωσης, που διαμορφώθηκαν στην ευρύτερη έρευνα, και σχετίζεται με τη διερεύνηση της εμπειρίας των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα εστιάζοντας στα κύρια ευρήματα με βάση την οπτική των μαθητών. Η έρευνα έδειξε ότι οι μαθητές οικειοποιήθηκαν και εξοικειώθηκαν με όψεις του κλιματικού και του ενεργειακού εγγραμματισμού, καλλιέργησαν δεξιότητες, όπως η μέτρηση παραμέτρων (θερμοκρασία, φωτεινότητα, κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, περιεκτικότητας σε CO2), η παρατήρηση, η συστηματική καταγραφή, ο έλεγχος, ευαισθητοποιήθηκαν και υιοθέτησαν πρακτικές εξοικονόμησης ενέργειας καθώς δράσεις διάχυσης της θεματολογίας, της στοχοθεσίας και πρακτικών του προγράμματος.

Το πρόγραμμα «Σχολεία ανοικτά στην προστασία του κλίματος και στην εξοικονόμηση ενέργειας, 2017-19, Βερολίνο-Αθήνα» σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας και στην ευαισθητοποίηση για την κλιματική αλλαγή. Στο πλαίσιο αυτό διενεργήθηκε έρευνα αποτίμησης του προγράμματος σε σχολεία της α/θμιας και της β/θμιας εκπαίδευσης. Το άρθρο εστιάζει σε πρακτικές εξοικονόμησης ενέργειας υπό την οπτική και τα οφέλη για μαθητές, εκπαιδευτικούς κι ευρύτερα τη σχολική μονάδα με δεδομένα που προέκυψαν από ερωτηματολόγια που αξιοποιήθηκαν με κλειστού κι ανοικτού τύπου ερωτήσεις. Οι πρακτικές εξοικονόμησης ενέργειας που υιοθετήθηκαν στα εμπλεκόμενα σχολεία αναδεικνύουν τα επίπεδα ενεργειακού εγγραμματισμού των εμπλεκόμενων με επίδραση σε δύο επίπεδα: γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις μέσω STEAM προσεγγίσεων με χαμηλό ή μηδενικό κόστος και αναγκαιότητα τεχνολογικού τύπου παρεμβάσεων με υψηλό κόστος. Επιπρόσθετα η εστίαση στους μαθητές επηρεάζει και το οικογενειακό τους περιβάλλον με οφέλη πολλαπλά, ιδιαίτερα αν σε αυτή τη συνθήκη συνυπολογιστεί ως προστιθέμενη παρακαταθήκη ο μετασχηματισμός που αφορά τους σημερινούς μαθητές στην ουσία αφορά τους αυριανούς πολίτες.

Το 39ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών είναι ένα από τα 37 δημοτικά σχολεία που συμμετείχαν το σχολικό έτος 2018-19 στο πρόγραμμα “Σχολεία ανοιχτά στην προστασία του κλίματος και στην εξοικονόμηση ενέργειας, 2017-19, Βερολίνο-Αθήνα” το όποιο στόχευε στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην ευαισθητοποίηση για την κλιματική αλλαγή σε 72 σχολικές μονάδες του Δήμου Αθηναίων. Στο 39ο Δημοτικό Σχολείο το πρόγραμμα υλοποιήθηκε στην πλήρη ανάπτυξη των δέκα βημάτων του. Τα αποτελέσματα της υλοποίησης του προγράμματος ήταν εξαιρετικά. Επιτεύχθηκε πολύ μεγαλύτερη οικονομία της κατανάλωσης ενέργειας από το 5% που είχε τεθεί ως στόχος.

Υπήρξαν σημαντικά οφέλη από το πρόγραμμα, όπως οικειοποίηση γνώσεων σχετικών με την κλιματική αλλαγή και την εξοικονόμηση ενέργειας μαθητών και εκπαιδευτικών, υιοθετήθηκαν καλές πρακτικές εξοικονόμησης ενέργειας, ενώ και η συνολική αποτίμηση του προγράμματος ήταν πολύ θετική.